Ποια η θεραπεία της υψηλής χοληστερίνης;

Η θεραπεία της υψηλής χοληστερίνης σήμερα στηρίζεται στις τιμές της LDL (κακής) χοληστερίνης και όχι της ολικής χοληστερίνης. Στόχος είναι η επίτευξη LDL χοληστερίνης κάτω από τα επιθυμητά επίπεδα.

Ποια θα πρέπει να είναι τα επίπεδα χοληστερίνης στο αίμα και πότε πρέπει να ξεκινήσουμε αγωγή με φάρμακα;

Για ασθενείς υψηλού κινδύνου (πίνακα 1) χορηγείται φαρμακευτική υπολιπιδαιμική αγωγή όταν η LDL χοληστερόλη είναι ≥100 mg/dl και επιδιώκονται επίπεδα <100 mg/dL. Ειδικά για στεφανιαίους ασθενείς πολύ υψηλού κινδύνου προαιρετικός στόχος είναι η επίτευξη επιπέδων LDL χοληστερόλης <70 mg/dL και εξετάζεται το ενδεχόμενο χορήγησης υπολιπιδαιμικής αγωγής ακόμη και όταν τα αρχικά επίπεδα είναι <100 mg/dL.
Επί απουσίας στεφανιαίας νόσου ή ισοδύναμων στεφανιαίας νόσου αλλά συνύπαρξης ≥2 παραγόντων κινδύνου, όπως για παράδειγμα αρτηριακή υπέρταση, κάπνισμα, οικογενειακό ιστορικό στεφανιαίας νόσου θεωρούνται άτομα ενδιαμέσου κινδύνου και πρέπει να χορηγείται υπολιπιδαιμική φαρμακευτική αγωγή όταν η LDL χοληστερόλη είναι ≥130 mg/dL (εξετάζεται το ενδεχόμενο χορήγησης αγωγής και για επίπεδα μεταξύ 100-129 mg/dL) και επιδιώκονται επίπεδα <130 mg/dl (προαιρετικός στόχος <100 mg/dl).
Τέλος, για άτομα με ένα ή κανένα παράγοντα κινδύνου ο 10ετής κίνδυνος είναι χαμηλός. Στις περιπτώσεις αυτές υπολιπιδαιμική φαρμακευτική αγωγή δίδεται όταν η LDL χοληστερόλη είναι ≥190 mg/dL με στόχο επίπεδα <160 mg/dL. Γενικά πρέπει να επισημανθεί ότι από τη στιγμή που υπάρχει ένδειξη χορήγησης υποχοληστερολαιμικής αγωγής, θα πρέπει να επιδιώκεται ελάττωση της LDL χοληστερόλης τουλάχιστον κατά 30-40%.
Χρειάζεται να λαμβάνουμε αγωγή για τα υψηλά τριγλυκερίδια αίματος;

Μολονότι τα αυξημένα τριγλυκερίδια αποτελούν ανεξάρτητο παράγοντα κινδύνου για εμφάνιση στεφανιαίας νόσου, η αντιμετώπισή τους δεν αποτελεί πρωταρχικό στόχο. Εξαίρεση αποτελούν οι περιπτώσεις, στις οποίες τα τριγλυκερίδια είναι πολύ αυξημένα (≥ 500 mg/dL), όπου δίδεται προτεραιότητα στην ελάττωσή τους λόγω του κινδύνου ανάπτυξης οξείας παγκρεατίτιδας. Στις υπόλοιπες περιπτώσεις υπερτριγλυκεριδαιμίας (τριγλυκερίδια μεταξύ 200-500 mg/dL) σαν δευτερεύων στόχος ορίζεται η ελάττωση της κακής χοληστερόλης.

Πίνακας 1 : Ποια τα επιθυμητά επίπεδα LDL (κακής) χοληστερίνης;

Επιθυμητά επίπεδα LDL χοληστερίνης
Κλινική εικόνα Τιμή LDL χοληστερίνης
Άτομα χωρίς στεφανιαία νόσο και με 0 ή 1 προδιαθεσικό παράγοντα κινδύνου* <160 mg/dl
Άτομα χωρίς στεφανιαία νόσο και με 2 ή περισσότερους προδιαθεσικούς παράγοντες κινδύνου* <130 mg/dl
Άτομα με στεφανιαία νόσο <100 mg/dl
*Προδιαθεσικοί παράγοντες κινδύνου
Ηλικία (άνδρες >45 ετών, γυναίκες> 55 ετών
Κληρονομικότης (εμφάνιση στεφανιαίας νόσου σε πατέρα ή αδελφό σε ηλικία κάτω από 55 ετών, σε μητέρα ή αδελφή σε ηλικία κάτω από 65 ετών)
Υπερχοληστεριναιμία (LDL-”κακη”- χοληστερίνη πάνω από 130mg/dl)
HDL χοληστερίνη (καλή χοληστερίνη) κάτω από 35 mg/dl. Εάν η HDL χοληστερίνη είναι πάνω από 60 mg/dl αφαιρείται ένας προδιαθεσικός παράγων
Σακχαρώδης διαβήτης
Αρτηριακή υπέρταση (πάνω από 140/90 mmHg)
Κάπνισμα

Εάν η τιμή της LDL χοληστερίνης είναι κάτω από τα επιθυμητά επίπεδα τι γίνεται;

Ο κίνδυνος στεφανιαίας νόσου είναι μικρός όχι όμως μηδενικός, για αυτό:
Γίνεται έλεγχος της χοληστερίνης κάθε 5 έτη
Γίνεται καταπολέμηση των άλλων προδιαθεσικών παραγόντων
Τονίζεται ότι η σωστή διατροφή, η άσκηση και το χάσιμο βάρους είναι πρωταρχικοί παράγοντες για μια υγιή καρδιά.

Εάν η τιμή της LDL χοληστερίνης είναι πάνω από τα επιθυμητά επίπεδα τι γίνεται;
3 μήνες υπολιπιδαιμική δίαιτα
Εάν επιτευχθεί η επιθυμητή τιμή συνεχίζεται η δίαιτα
Εάν δεν επιτευχθεί η επιθυμητή τιμή συνεχίζεται η δίαιτα και χορηγούνται φάρμακα

Πότε πρέπει να κάνω δίαιτα και πότε να πάρω φάρμακα;
Μετρήστε την LDL χοληστερίνη (κακή χοληστερίνη) και τους προδιαθεσικούς παράγοντες που έχετε και βάσει του παρακάτω πίνακα καθορίστε τι πρέπει να κάνετε

Επιθυμητά επίπεδα LDL χοληστερίνης
Κλινική εικόνα Έναρξη δίαιτας Έναρξη φαρμακευτικής αγωγής Επιθυμητή τιμή LDL χοληστερίνης
Άτομα χωρίς στεφανιαία νόσο και με 0 ή 1 προδιαθεσικό παράγοντα κινδύνου LDL >160 mg/dl LDL>190 mg/dl <160 mg/dl
Άτομα χωρίς στεφανιαία νόσο και με 2 ή περισσότερους προδιαθεσικούς παράγοντες κινδύνου LDL >130 mg/dl LDL > 160 mg/dl <130 mg/dl
Άτομα με στεφανιαία νόσο LDL > 100 mg/dl LDL > 130 mg/dl <100 mg/dl

Ποιες είναι οι βασικές αρχές της υποχοληστεριναιμικής δίαιτας;

1. Περιορίστε την ποσότητα της τροφής ώστε να φτάσετε ή να πλησιάσετε όσο το δυνατόν περισσότερο στο ιδανικό σας βάρος διότι η παχυσαρκία είναι μια από τις συχνότερες αιτίες υπερχοληστερολαιμίας.
2. Περιορίστε την ποσότητα των λιπών της διατροφής σας στο 30% περίπου της συνολικής ενέργειας. Δηλ. αν παίρνουμε τη μέρα 2000 θερμίδες, το 30% είναι 600 θερμίδες. Επειδή το κάθε γραμμάριο λίπους έχει 9 θερμίδες, διαιρούμε το 600 με το 9 και έχουμε ημερήσια κατανάλωση λίπους περίπου 65 γραμμάρια.
Προσοχή όμως:
Μεγάλη σημασία έχει το είδος του λίπους που θα καταναλώσουμε. Οι ιδανικές αναλογίες είναι:
Το 50% του συνόλου των λιπών να είναι μονοακόρεστα λίπη (δηλαδή ελαιόλαδο), το 25% πολυακόρεστα λίπη (δηλ. σογιέλαιο, καλαμποκέλαιο, ηλιέλαιο, βαμβακέλαιο) και μόνο το υπόλοιπο 25% κορεσμένα λίπη (συνήθως τροφές ζωικής προελεύσεως όπως κρέας και γαλακτοκομικά προϊόντα).
Στη σύνταξη του διαιτολογίου φροντίζουμε να διατηρήσουμε την ισορροπία εξασφαλίζοντας το 15% της ημερήσιας ενέργειας από πρωτεΐνες, το 30% από λίπος και το υπόλοιπο 55% από υδατάνθρακες. H κάλυψη των πρωτεϊνικών αναγκών γίνεται κυρίως από ψάρι (1 φορά την εβδομάδα), πουλερικά χωρίς πέτσα (1 φορά την εβδομάδα) και πιο αραιά από κόκκινο κρέας (1 φορά στις 10-15 μέρες). Περιορίζουμε τα πλήρη γαλακτοκομικά προϊόντα και προτιμάμε αποβουτυρωμένα ή ημιαποβουτυρωμένα, ανάλογα με τη σοβαρότητα της κατάστασης. Πολύ καλές πηγές πρωτεϊνών είναι τα όσπρια, τα οποία πρέπει να καταναλώνουμε 2-3 φορές την εβδομάδα.
Προσοχή στα λίπη
Από όλες τις λιπαρές ύλες που συνηθίζουμε, καταφεύγουμε αποκλειστικά στο ελαιόλαδο, που είναι μονοακόρεστο και έχει απόλυτα θετική επίδραση στη ρύθμιση των λιπιδίων του αίματος. «Απαγορεύονται» τα ζωικά λίπη που είναι κορεσμένα και ελέγχουμε αυστηρά την ημερήσια πρόσληψη χοληστερίνης. H χοληστερίνη που προσλαμβάνει το άτομο από τις τροφές δεν θα πρέπει να ξεπερνά τα 300 χιλιοστόγραμμα την ημέρα. Για το λόγο αυτό μειώνουμε στο ελάχιστο τα αυγά, τα τυριά και τα θαλασσινά. O ρόλος των υδατανθράκων Το διαιτολόγιο βασίζεται στους υδατάνθρακες, κυρίως των δημητριακών, των λαχανικών και των φρούτων. Αποφεύγουμε τη ζάχαρη και τα γλυκά. Φροντίζουμε ιδιαίτερα να προσλαμβάνουμε ικανοποιητικές ποσότητες φυτικών ινών. Oι φυτικές ίνες δεσμεύουν το λίπος και τη χοληστερίνη των τροφίμων και -καθώς αποβάλλονται- τα συμπαρασύρουν και εμποδίζουν τον οργανισμό να τα απορροφήσει. Στους υδατάνθρακες χρειάζεται μεγάλη αίσθηση του μέτρου. Τα σταθερά επίπεδα γλυκόζης στο αίμα καθώς και η μείωση των επιπέδων των τριγλυκεριδίων εξαρτώνται κυρίως από αυτούς. Το αλάτι, ο καφές και το οινόπνευμα Και τα τρία αυτά είδη έχουν να κάνουν με την υψηλή αρτηριακή πίεση. Το οινόπνευμα σχετίζεται και με τα τριγλυκερίδια. Mειώνουμε λοιπόν το αλάτι και τον καφέ και από τα οινοπνευματώδη εξαιρούμε το κόκκινο και το λευκό κρασί. Το κρασί, όταν βέβαια συνοδεύει μεσογειακά πιάτα (με δημητριακά και ζαρζαβατικά) και δεν υπερβαίνει τα δύο ποτηράκια την ημέρα, δρα ευεργετικά στην καρδιαγγειακή λειτουργία.
3. Περιορίστε τις τροφές που έχουν πολλή χοληστερόλη. Τέτοιες είναι βασικά το κρέας, τα αυγά, τα θαλασσινά και τα γαλακτοκομικά προϊόντα από πλήρες γάλα.
Χρήσιμες συμβουλές για την επιλογή και παρασκευή των κατάλληλων τροφών.
Αγοράζετε άπαχα μέρη κρέατος. Αφαιρέστε τα λίπη πριν το μαγείρεμα, και στραγγίξατε όσο περισσότερο λίπος μπορείτε πριν το σερβίρισμα (χρησιμοποιείστε, χαρτοπετσέτες εάν είναι αναγκαίο). Αναπτύξτε τη συνήθεια να τρώτε περισσότερα ψάρια (όχι θαλασσινά) και πουλερικά (αφαιρέστε την πέτσα πριν το μαγείρεμα).
Αποφεύγετε τις τροφές που περιέχουν βούτυρο, όπως, πλήρες γάλα, βούτυρο γάλακτος. Αναζητείστε με χαμηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά γάλα, τυριά και γιαούρτι. Όταν ψωνίζεται να θυμόσαστε ότι υπάρχει το κρυμμένο λίπος σε πολλά καταναλωτικά αγαθά όπως τα γλυκά, οι πίττες, οι πάστες και τα μπισκότα.
Τα φρούτα και τα λαχανικά είναι καλά για σας όπως επίσης το ψωμί, τα σιτηρά, τα ζυμαρικά και το ρύζι.
4. Το μυστικό της υγιεινής διατροφής είναι ο τρόπος μαγειρέματος. Το μαγείρεμα στον ατμό, στο φούρνο, στη σχάρα ή στο γκριλ είναι επίσης καλό. Πολλές τροφές μπορούν να μαγειρευτούν χωρίς λίπος σε φούρνο μικροκυμάτων ή σε αντικολλητικό τηγάνι.
5. Εάν χρειάζεται να τηγανίσετε χρησιμοποιείστε υγρά ή ακόρεστα λίπη όπως καλαμποκέλαιο ή λάδι. Το επιπλέον λίπος στις σούπες μπορεί να αφαιρεθεί ψύχοντάς το στο ψυγείο για μερικές ώρες και απομακρύνοντας το πηγμένο λίπος της επιφάνειας. Αποφεύγετε τις πλούσιες σε θερμίδες τροφές όπως αυτές που περιέχουν πολλά λίπη.
6. Μεγαλύτερο αποτέλεσμα στη μείωση της χοληστερόλης έχει η μείωση του διατροφικού λίπους σε συνδυασμό με δίαιτα χαμηλών θερμίδων. Μάλιστα η δίαιτα με χαμηλές θερμίδες και κανονική ποσότητα λίπους είχε καλύτερα αποτελέσματα από τη δίαιτα μειωμένου λίπους και κανονικής ενέργειας. Αυτό δείχνει ότι στη μείωση της χοληστερόλης συμβάλλει και η μείωση του σωματικού βάρους, η οποία επιτυγχάνεται με τη μείωση της προσλαμβανόμενης ενέργειας.

Μικρά μυστικά

Μη μαγειρεύετε με κρασί και άλλα οινοπνευματώδη. Το κρασί πρέπει να σερβίρετε στο τραπέζι, έτσι ώστε όποιος το προτιμήσει να ξέρει πόσο συνολικά θα πιει.
Πρέπει να εγκαταλείψετε τη συνήθεια να προσθέτετε αλάτι στο μαγείρεμα. Ο καθένας θα βάλει όσο αλάτι του αναλογεί στο πιάτο του.
Τα καπνιστά κρέατα, ψάρια, πουλερικά, αλλαντικά και τυριά συνήθως έχουν, εκτός από λιπίδια, και πολύ αλάτι.
Μη χρησιμοποιείτε ποτέ βούτυρο στο μαγείρεμα. Tο ελαιόλαδο αρκεί.
Ξεχάστε την κρέμα γάλακτος.
Τα νηστίσιμα γλυκά που γίνονται με ελαιόλαδο είναι καλά όλες τις εποχές.
Όλα τα γλυκά που έχουν πλήρες γάλα γίνονται εξίσου πετυχημένα και με το αποβουτυρωμένο. Tο ίδιο ισχύει και για τις σάλτσες.
Xρησιμοποιήστε αποβουτυρωμένο γάλα στον καφέ σας. Ένας καφές την ημέρα συνήθως δεν επιδρά αρνητικά στην υγεία.
Μην αλείφετε το ψωμί με βούτυρο ή μαργαρίνη. Aπλώστε το μέλι ή τη μαρμελάδα κατευθείαν πάνω στο ψωμί.
Όταν μαγειρεύετε κόκκινο κρέας, φτιάξτε το με ζαρζαβατικά (εντράδα) και σερβίρετέ το με επιπλέον σαλάτα στο τραπέζι. Όσο πιο πολλές είναι οι φυτικές ίνες, τόσο λιγότερα λιπίδια θα περάσουν από το τραπέζι στο αίμα σας.
Αφαιρέστε τις πέτσες από τα πουλερικά και τα λίπη από τα κρέατα, πριν ακόμη ξεκινήσετε το μαγείρεμα.
Μην καταδικάζετε το χοιρινό. Έχει λιγότερη χοληστερίνη από τα υπόλοιπα κρέατα (100 γραμμάρια χοιρινή άπαχη μπριζόλα έχει 72 χιλιοστόγραμμα χοληστερίνη, ενώ η άπαχη μοσχαρίσια 89).
Αυγοκόψτε το φαγητό μόνο με ασπράδι και μη χρησιμοποιείτε τον κρόκο. Αν θέλετε να έχετε πιο πηχτή σάλτσα, βάλτε αντί για τον κρόκο μία κουταλιά πουρέ πατάτας μέσα στη μαρέγκα σας.
Κάντε επίσης το πανάρισμα των τροφίμων μόνο με ασπράδι.
Μην ξεχνάτε ότι, όταν λέμε ότι τα αυγά έχουν χοληστερίνη, εννοούμε όλα τα αυγά, δηλαδή από τον ταραμά και το χαβιάρι μέχρι της πέρδικας και της στρουθοκαμήλου.
Ποια φάρμακα χορηγούνται, αν αποτύχει η δίαιτα;

Οι Στατίνες, η Εζετιμίδη, οι φιμπράτες αλλά και συνδυασμοί στατίνης – εζετιμίδης και στατίνης – φιμπράτης, οι οποίες μειώνουν όχι μόνο την χοληστερίνη αλλά και δρουν πάνω στην αθηρωματική πλάκα μετατρέποντας την σε ινώδη και σκληρή. Έτσι μειώνεται η πιθανότητα ρήξης της πλάκας.
..
Άλλα φάρμακα που χορηγούνται;

Ρητίνες δέσμευσης χολικών οξέων (χολεστυραμίνη)
Μπορούν να χορηγηθούν σε ποσότητα μέχρι και 24 γραμμάρια ημερησίως. Έχουν δοκιμασθεί τόσο σε ενήλικες όσο και σε παιδιά.
Επί αποτυχίας της μονοθεραπείας χορηγείται συνδυασμός τους.
Η ομόζυγος μορφή οικογενούς υπερχοληστεριναιμίας αντιμετωπίζεται σε εξειδικευμένα κέντρα με ειδικές μεθόδους, όπως διαδοχικές LDL αφαιρέσεις, αναστόμωση πυλαίας με κάτω κοίλη φλέβα, τμηματική ειλεακή εντερική παράκαμψη, μεταμόσχευση ήπατος, ενδοφθαλμισμός υποδοχέων.

Αντωνατος Διονύσιος

Ιατρός Καρδιολόγος

ΕΠΟΜΕΝΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ 30 11 2016 ΚΑΘΕ 10 ΗΜΕΡΕΣ

ΚΑΙ ΕΝΑ ΑΡΘΡΟ ΤΟΥ ΓΙΑΤΡΟΥ ΜΑΣ.