Τις παρεμβάσεις και αλλαγές που δρομολογεί το υπουργείο Εσωτερικών, στην επικείμενη μεταρρύθμιση του «Καλλικράτη», παρουσίασε, ο Υπουργός Εσωτερικών, Πάνος Σκουρλέτης, στη διάρκεια του χαιρετισμού του, στο Θεματικό Συνέδριο Ορεινών Περιοχών που διοργανώνει η ΚΕΔΕ στο Δημαρχείο Κόνιτσας με θέμα: «Πολιτικές για την ισότιμη συμμετοχή των ορεινών Δήμων στην αναπτυξιακή ανασυγκρότηση της χώρας».

Οι παρεμβάσεις του υπουργείου Εσωτερικών, όπως τις ανάπτυξε ο κ. Σκουρλέτης, «αφορούν κρίσιμους τομείς που χρήζουν επανεξέτασης και αποσαφήνισης και εστιάζουν σε τέσσερις βασικούς άξονες:

— τη διακυβέρνηση των δήμων και τη σχέση τους με τους πολίτες

— τον αναπροσδιορισμό της κατανομής των αρμοδιοτήτων ανάμεσα στους βαθμούς της αυτοδιοίκησης αλλά και το Κράτος

— τον αναπτυξιακό ρόλο της Αυτοδιοίκησης

— και τα οικονομικά της».

Ακολουθούν σημεία της τοποθέτησης του υπουργού Εσωτερικών:

Βεβαίως, οι επικείμενες αλλαγές στον «Καλλικράτη» οφείλουν να υπηρετήσουν την ώριμη ανάγκη της κοινωνίας για τον εκσυγχρονισμό των δομών της δημόσιας διοίκησης και της Αυτοδιοίκησης. Ταυτόχρονα, πρέπει να βοηθήσουν την Αυτοδιοίκηση να συμβάλλει στους συνολικούς της στόχους και τις προσπάθειες για την παραγωγική και οικονομική ανασυγκρότηση της χώρας. Η πορεία προς τη λήξη του φαύλου κύκλου των θυσιών, ώστε να επανακάμψει η κοινωνία θα είναι ασθενική, αν δεν συντονίσουμε τις δυνάμεις μας, αν σε αυτή την προσπάθεια δεν έχει το δικό της μερίδιο η Τοπική Αυτοδιοίκηση.

Αρκετά χρόνια εφαρμογής του «Καλλικράτη» αποκάλυψαν τα αδύνατα σημεία του. Η παρέμβασή μας, λαμβάνοντας υπόψη τις πραγματικές δυνατότητες αυτής της περιόδου, θα επιδιώξει να βελτιώσει ορισμένες πλευρές του, παράλληλα με τις τομές που θα επιδιώξουμε. Θέλω να επισημάνω ότι θεματικές συζητήσεις όπως η σημερινή, βοηθούν πάρα πολύ αυτή την προσπάθεια, τόσο στο πεδίο των μεταρρυθμίσεων στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, όσο και για την οικονομική επανεκκίνηση της χώρας.

Οι παρεμβάσεις του υπουργείου Εσωτερικών αφορούν κρίσιμους τομείς που χρήζουν επανεξέτασης και αποσαφήνισης και εστιάζουν σε τέσσερις βασικούς άξονες:

· τη διακυβέρνηση των δήμων και τη σχέση τους με τους πολίτες

· τον αναπροσδιορισμό της κατανομής των αρμοδιοτήτων ανάμεσα στους βαθμούς της αυτοδιοίκησης αλλά και το Κράτος

· τον αναπτυξιακό ρόλο της Αυτοδιοίκησης

· και τα οικονομικά της

Θα αναφερθώ εν συντομία σε ορισμένα σημεία παρέμβασης:

Οι αλλεπάλληλες δομικές παρεμβάσεις των τελευταίων ετών στην Τοπική Αυτοδιοίκηση δεν επέφεραν τις αναγκαίες αλλαγές στα ζητήματα της λαϊκής συμμετοχής. Επανασχεδιάζονται οι θεσμοί ενδοδημοτικής αποκέντρωσης, ώστε να δημιουργηθούν ισχυρές τοπικές δομές στο εσωτερικό κάθε δήμου, με ουσιαστικές αρμοδιότητες, σε συνδυασμό με την ενίσχυση των θεσμών άμεσης κοινωνικής συμμετοχής. Παράλληλα δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην προώθηση της μητροπολιτικής διακυβέρνησης.

Θεσμοθετείται ένα απλό και διαυγές σύστημα διακυβέρνησης, ανοιχτό, πλουραλιστικό και με νέες διαδικασίες όπως η συμμετοχή με δικαίωμα λόγου των εργαζομένων στα όργανα, είτε του Δήμου είτε της Περιφέρειας

Ενισχύονται οι διαδικασίες συμμετοχικής κατάρτισης του προϋπολογισμού των ΟΤΑ, ώστε να έχει λόγο στον αυτοδιοικητικό σχεδιασμό και η τοπική κοινωνία.

Εκτιμάμε ότι πέρα από κάθε αμφιβολία και δισταγμό, η απλή αναλογική μπορεί να εκφράσει στο μέγιστο βαθμό τη λαϊκή εντολή. Ειδικά στην Τοπική Αυτοδιοίκηση κι εφόσον ενισχυθούν οι συμμετοχικοί θεσμοί, η εύρεση «κοινού τόπου» με συνεργασίες και συγκλίσεις, είναι πλέον δυνατή σε ακόμη μεγαλύτερο βαθμό και με πιο υγιείς όρους, απ’ ότι σήμερα. Θα προωθηθεί έτσι, μια αλλαγή η οποία αποτυπώνει την θετική απαίτηση της κοινωνίας και δημιουργεί νέους δημοκρατικούς όρους αποτελεσματικής διακυβέρνησης. Στη βάση αυτή, αποσυνδέονται οι αυτοδιοικητικές εκλογές από τις ευρωεκλογές, ενώ διατηρείται ο θεσμός του Δημάρχου και του Περιφερειάρχη.

Σχεδιάζεται ένα μοντέλο αναπροσδιορισμού των ασκούμενων από την Τοπική Αυτοδιοίκηση και την κρατική Διοίκηση αρμοδιοτήτων, ώστε να ενισχυθεί ο θεσμικός ρόλος και η αποτελεσματικότητα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Αυτό που λέμε επανακαθορισμός ή ξεκαθάρισμα των αρμοδιοτήτων δεν είναι κάτι απλό. Για παράδειγμα μόνο το υπουργείο που υπηρετούσαμε μαζί με τον Γιάννη Τσιρώνη, το Υπουργείο Ενέργειας και Περιβάλλοντος, έχει πάνω από 500 αρμοδιότητες που ασκούνται από υπουργείο, από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση, από την Περιφέρεια και τους δήμους. Είναι μια εργασία βάθους που δεν έγινε ποτέ γιατί αρεσκόμασταν μέχρι τώρα σε αυτό τον τόπο να μιλάμε για διακηρύξεις αλλά να μην σκάβουμε από κάτω. Να δούμε τι θεμελιώνει πραγματικά και τι κάνει πραγματικότητα αυτές τις καλές προθέσεις. Αυτό είναι ένα δύσκολο έργο, το οποίο το κάνουμε σε δύσκολες συνθήκες. Όσο μπορέσουμε λοιπόν θα σκάψουμε μαζί και ότι είναι ώριμο θα το πράξουμε από κοινού.

Η νέα κατηγοριοποίηση των δήμων είναι πολύ σημαντική –το αναφέρατε κι εσείς- βάσει των ιδιαίτερων κοινωνικών και γεωγραφικών χαρακτηριστικών τους, θα επιχειρήσει να αμβλύνει τις επιπτώσεις της διακριτής αντιμετώπισης δήμων ειδικών κατηγοριών, όπως οι ορεινοί, οι οποίοι στο σημερινό καθεστώς υφίστανται τις συνέπειες μιας ισοπεδωτικής και οριζόντιας προσέγγισης. Και μπορώ να θυμηθώ τις πολλές περιπτώσεις που δήμαρχοι ορεινών περιοχών μου μιλούσαν για τις μεγάλες αποστάσεις, το προβληματικό οδικό δίκτυο, τις μεγάλες ανάγκες σε καύσιμα, την φθορά ή την έλλειψη των υλικών, αλλά και την αδικία του να αξιολογούνται μόνο ως προς τον πληθυσμό κι έτσι να λαμβάνουν μικρότερη χρηματοδότηση από αυτή που πραγματικά έχουν ανάγκη ή τους αναλογεί.

Δημιουργούνται, επίσης, νέα εργαλεία χρηματοδότησης και διαμορφώνονται ρυθμίσεις για τη διασύνδεση των ΟΤΑ με αναπτυξιακά προγράμματα και πιστώσεις. Επικαιροποιούνται οι διαδικασίες του αναπτυξιακού προγραμματισμού, με τη θεσμοθέτηση συνεργειών μεταξύ όλων των βαθμίδων της διοίκησης και σταθερή συμμετοχή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Μελετάται η δυνατότητα για διαδημοτικές και διαπεριφερειακές και διαβαθμιδικές συνεργασίες. Ξέρουμε αυτή τη στιγμή ότι αυτό το οποίο θα θέλαμε, το ιδανικό να υπάρχει αν είναι δυνατόν σε κάθε δήμο, υπηρεσία Πολεοδομίας. Είναι ρεαλιστικό σήμερα; Δεν είναι, παρόλα αυτά μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε όχι στα πλαίσια μιας ρύθμισης που στις περισσότερες των περιπτώσεων δεν λειτούργησε. Μπορούμε όμως να απαντήσουμε σε αυτό το θέμα μέσα από διαδημοτικές και διαπεριφερειακές συνεργασίες. Αυτά είναι τα σημεία που μελετάμε τώρα για αυτό το θέμα και πολύ σύντομα θα τα έχετε με ένα συγκεκριμένο και διατυπωμένο τρόπο.

Μελετάται, επίσης, η αλλαγή του τρόπου κατανομής της κρατικής επιχορήγησης στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, βάσει ενός αλγορίθμου που θα λαμβάνει υπόψη το ελάχιστο κόστος λειτουργίας ενός ΟΤΑ. Ταυτόχρονα, θα περιορίζει τις ανισότητες που λειτουργούν σε βάρος των μικρών και μειονεκτούντων δήμων. Ο κ. Καμίνης έφυγε, το λέω γιατί είναι ο δήμαρχος της Αθήνας και κ. Πατούλη που είστε δήμαρχος στο Μαρούσι ή κ. Μπίρμπα που είστε δήμαρχος Αιγάλεω, πρέπει να καταλάβουμε αυτή την αναγκαιότητα και όταν πάμε να κάνουμε πράξη αυτή την κατηγοριοποίηση, την νέα ανακατανομή, πρέπει να δείξουμε ένα πλεόνασμα καρδίας και να καταλάβουμε τις πραγματικές ανάγκες που έχει ο τόπος μας και ο τόπος μας δεν είναι μόνο η Αθήνα, η Θεσσαλονίκη και τα μεγάλα αστικά κέντρα.

Γίνεται η επεξεργασία ενός νέου, δημοκρατικού και σύγχρονου, αποτελεσματικού και διαφανούς συστήματος οικονομικής διαχείρισης και δημοσιονομικής εποπτείας των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, που θα εξασφαλίζει και τη βιωσιμότητα και τις αρχές της αυτοτέλειάς τους. Σ’ αυτό το πλαίσιο εξετάζονται νέα κριτήρια κατανομής και τρόποι είσπραξης των ιδίων εσόδων. Επίσης, ιδρύονται μονάδες Εσωτερικού ελέγχου των ΟΤΑ για την αντικειμενική αξιολόγηση διαδικασιών και λειτουργιών.