– Το έργο, οι εφευρέσεις και ο τραγικός θάνατος

Η επιστροφή στην πατρίδα

Όμως, όλα άρχισαν να αλλάζουν πέρσι τον Δεκέμβριο όταν η οικογένεια του Γεράσιμου Σκλάβου αποφάσισε πως κάτι έπρεπε να γίνει ώστε το έργο του να επιστρέψει από τη λήθη στην Ελλάδα. Λήθη στην οποία είχε περιέλθει για πολλούς και διαφορετικούς λόγους, όχι όμως λόγω της αξίας του.

Για το λόγο αυτό, ο αδελφός του Παύλος Σκλάβος βρέθηκε στην Κεφαλονιά όπου με απόφαση του προέδρου του Λιμενικού Ταμείου, Γιώργου Τζωρτζάτου, το έργο του Γεράσιμου Σκλάβου «4 προφίλ», τοποθετήθηκε στον νέο λιμενοβραχίονα Αργοστολίου ενώ το όνομά του δόθηκε στο θέατρο που υπάρχει εκεί.

Ο αδελφός του Παύλος, και η αδελφή του Ελένη, δίπλα στο έργο που τοποθετήθηκε στο λιμάνι

«Ένας γίγαντας που κοιμόταν»

«Ο Γεράσιμος Σκλάβος έμοιαζε με γίγαντα που κοιμόταν», είπε ο αδελφός του, Παύλος Σκλάβος. Μπορεί πολλά από τα έργα του να κοσμούν πάρκα, μουσεία και συλλογές σε ολόκληρο τον κόσμο, όμως εδώ «τα έργα του βρισκόταν στο περιθώριο». Από την Νέα Υόρκη μέχρι το Σάο Πάολο και από το Παρίσι μέχρι το Μόντρεαλ, οι φιλότεχνοι σε όλο τον κόσμο μπορούν να θαυμάσουν τα γλυπτά του, στην Ελλάδα όμως έχουν γίνει ελάχιστα ενώ, και γενικότερα, μεγάλο μέρος της δουλειάς του δεν εκτίθεται και παραμένει αναξιοποίητο.

Έτσι αποφάσισαν ότι η επιστροφή του μεγάλου και άτυχου γλύπτη έπρεπε να ξεκινήσει από την πατρίδα του την Κεφαλονιά. Με τη βοήθεια της οικογένειας του αντιδημάρχου Κεφαλονιάς, Ευάγγελου Κεκάτου, ο Παύλος Σκλάβος που ζει μόνιμα στην Αυστραλία, κατάφερε να ολοκληρώσει όλες τις απαραίτητες διαδικασίες και συνεννοήσεις, ώστε το πρώτο έργο του αδελφού του να βρίσκεται ήδη σήμερα τοποθετημένο στον νέο λιμενοβραχίονα Αργοστολίου, και το μικρό θεατράκι που βρίσκεται εκεί να φέρει από εχθές το όνομά του: «Αμφιθέατρο Γλύπτη Γεράσιμου Σκλάβου».

To υπέροχο θεατράκι στην είσοδο του νέου λιμενοβραχίονα που πλέον ονομάζεται «Αμφιθέατρο Γλύπτη Γεράσιμου Σκλάβου»

Μια άλλη σημαντική φιγούρα της οικογένειας Σκλάβου είναι ο αδελφός του Νίκος, ο οποίος όταν πέθανε ο Γεράσιμος, παράτησε τα πάντα και πήγε στο Παρίσι με σκοπό να διασώσει το έργο του. Σήμερα ζει ακόμη στα Ντομάτα, στο χωριό από το οποίο προέρχεται η οικογένεια. Δυστυχώς, το προχωρημένο της ηλικίας του δεν του επέτρεψε να παραβρεθεί στην εκδήλωση. Όταν ο Παύλος Σκλάβος μάλιστα, αναφέρθηκε σ’ αυτόν «έσπασε» και τον κυρίεψε η συγκίνηση για τον αγώνα που έκανε ο αδελφός του.

Ο γλύπτης Χρόνος

«Παρά τα χρόνια παραμονής του στο Παρίσι, κατά τη διάρκια των οποίων παράγει το σημαντικότερο μέρος του έργου του, τα πρώτα χρόνια της ζωής του στο νησί, είναι αυτά που θα εκπαιδεύσουν το μάτι του και θα θέσουν τις βάσεις της δημιουργίας του», θα πει η ιστορικός τέχνης Δανάη Σπαθώνη, μιλώντας στην μικρή τελετή που έγινε στον θεατράκι. «Από μικρός έρχεται σε επαφή με τη γη που τη δουλεύει βοηθώντας στις αγροτικές δουλειές τον πατέρα του. Θα μάθει να παρατηρεί τη φύση, τις μορφές που χαράζει το πέρασμα του χρόνου. Το πρώτο μάθημα που παίρνει είναι από τον γλύπτη χρόνο», συνεχίζει η κ. Σπαθώνη, «πώς ο αέρας ή το νερό ή η ορμή των κυμάτων διαβρώνουν και σμιλεύουν την πέτρα ή το βράχο. Έτσι η φύση θα καθορίσει τα έργα του.

H ιστορικός τέχνης Δανάη Σπαθώνη, η οποία μάλιστα μένει στην ίδια περιοχή του Παρισιού που έμενε και ο Γεράσιμος Σκλάβος

Όταν ο ίδιος θα έχει τον ρόλο του δημιουργού, θα προσπαθήσει να λειτουργήσει όπως αυτή. Θα χρησιμοποιήσει με τη σειρά του τα στοιχεία της για να δαμάσει γρήγορα την πέτρα. Θα θέσει ως σκοπό του την επιστροφή στην πρώτη ύλη αλλά και την διατήρηση και επιστροφή στο ακατέργαστο χαρακτήρα του υλικού.

Η φύση θα καθορίσει ακόμα και τις μορφές των γλυπτών του. Τα έργα του έχουν ραβδοειδείς πτυχώσεις σαν κύματα ή κυψέλες. Άλλες φορές η επιφάνειά τους θυμίζει κύματα πάνω στην άμμο ή την όψη του διαβρωμένου βράχου. Αλλά αυτό που θα τον επηρεάσει βαθύτατα είναι το φως. Σε αυτό ο Σκλάβος βρίσκει την αρχή του Σύμπαντος και την αρχή της δημιουργίας, όπως ο ίδιος γράφει στο Μανιφέστο του».

Tο διάσημο έργο του «Δελφικό Φως» που βρίσκεται σε ξενοδοχείο των Δελφών. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο αντιδήμαρχος Πολιτισμού Βαγγέλης Κεκάτος υποσχέθηκε ότι η Δημοτική Αρχή θα προσπαθήσει να έρθει και αυτό το έργο στην Κεφαλονιά. Ο ίδιος το προόριζε για το «καλλιτεχνικό χωράφι» στο Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο και δεν ήθελε να τοποθετηθεί σε ξενοδοχείο.

Οι εφευρέσεις του Γεράσιμου Σκλάβου

«Από το 1959 και μετά θα δείξει μια ιδιαίτερη προτίμηση στις σκληρές πέτρες», θα συνεχίσει η κ. Σπαθώνη. «Αυτό οφείλεται στην τεχνική του και σε μια δική του εφεύρεση που θα τον φέρει σε επαφή με ένα άλλο στοιχείο της φύσης: την φωτιά. Ο γλύπτης σταματά να σμιλεύει το υλικό με τα χέρια του και αρχίζει να το καίει. Με φωτιά οξυγόνου και ασετιλίνης δουλεύει τις σκληρές πέτρες με τα εργαλεία του μετάλλου. Έτσι η φλόγα που εκτοξεύεται από ένα φυσητήρα (σ.σ. η θερμοκρασία της φλόγας έφτανε στους 3.000 βαθμούς Κελσίου) διασπά την ύλη και δίνει στον γρανίτη, τον πορφυρίτη ροζ Αιγύπτου και τον χαλαζίτη τη μορφή που θέλει.

Για τον ίδιο είναι ένας τρόπος να επιστρέψει στην πρωτόγονη και γενεσιουργό μορφή της πέτρας, έχοντας στο νου τα πετρώματα και τα μέταλλα και τον τρόπο δημιουργίας τους. Καταφέρνει λοιπόν να μιμηθεί την φύση, να επιδράσει πάνω στην πρώτη ύλη με πολύ γρήγορο τρόπο, και μάλιστα χωρίς μακέτες, αλλά δουλεύοντας κατευθείαν στο υλικό.

Το 1960 κατοχυρώνει την εφεύρεσή του και ονομάζει την τεχνική αυτή «τηλεγλυπτική». Λίγο πριν τον θάνατό του είχε κάνει μία νέα ανακάλυψη που συγκέντρωνε ηλιακές ακτίνες μέσα από μία ειδική κατασκευή με φακούς. Είχε δηλαδή αποκτήσει τη δυνατότητα να δημιουργεί με το ίδιο το φως. Τεχνική που ωστόσο δεν πρόλαβε να τελειοποιήσει και να εφαρμόσει στο έργο του».

Ο πρόωρος και άδικος θάνατος

Το μοιραίο έργο «Η φίλη που δεν έμεινε» (Γκρίζος γρανίτης, 233x35x23 εκ). Βρίσκεται στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης, στο κέντρο Ζορζ Πομπιντού. (πηγή εικόνας: gerasimossklavos.blogspot.gr)

Τα «4 προφίλ» που στέκουν μπροστά από τη θάλασσα και τους ταξιδιώτες

Το έργο από γρανίτη που πλέον υποδέχεται τους χιλιάδες επισκέπτες κρουαζιεροπλοίων στον ειδικό λιμενοβραχίωνα του Αργοστολίου κάθε καλοκαίρι είναι φιλοτεχνημένο το 1961, στο Παρίσι.

Τα 4 προφίλ

Σ’ αυτό υπάρχουν όλα τα χαρακτηριστικά της τέχνης του Σκλάβου. Η αίσθηση ότι το έργο έχει σμιλευτεί ήδη από τον χρόνο, η αφαίρεση, η ελαφριά αποτύπωση μιας παράστασης πάνω σε ένα βαρύ και σκληρό υλικό, η επίδραση του κυβισμού.

«Μοιάζει σαν τα 4 πρόσωπα να είναι πρόχειρα σκαλισμένα σε έναν από τους βράχους κάποιας παραλίας του νησιού. Το συγκεκριμένο έργο, όπως και τα περισσότερα έργα του καλλιτέχνη, είναι συμπαγείς δημιουργίες που λειτουργούν καλύτερα σε εξωτερικούς χώρους και γίνονται ένα μαζί με το περιβάλλον, σε αυτό συμβάλει η επιφάνειά τους που κρατά την ακατέργαστη υφή της», θα συμπληρώσει η κ. Σπαθώνη για να καταλήξει: «Τα τέσσερα προφίλ εναρμονίζονται με τον χώρο καθώς στέκουν μπροστά από τη θάλασσα, μπροστά από τους διαβάτες και τους ταξιδιώτες τους θαλασσινούς. Άλλωστε, το έργο δεν μοιάζει ήδη σαν να το έχει σμιλέψει η αρμύρα;».